Begin november verschijnt mijn boek over Ezau, hij is Edom. Meer weten? Zie www.ezau.nl
Auteur: Anco van Moolenbroek
Hoe groot is Moerdijk? – real time learning
Onlangs reden wij – mijn vrouw, zoonlief (13) en ik – van Goes naar Bodegraven en kwamen langs het grote industrieterrein Moerdijk. ’s Avonds is dat ook nog eens mooi verlicht – mits het natuurlijk geen grote fik is. We wezen onze zoon op dat industrieterrein. “Je weet wel, van die brand bij Chemiepack.” Dat was bij hem bekend. (Hij leest geen krant, maar kijkt op nu.nl). Zijn vraag was vervolgens: hoe groot is dat terrein? Tja, we weten wel veel, maar onze feitenkennis is toch wel eindig. ‘Vroeger’ zat er niets anders op dan te wachten tot je thuis was. En thuis? Ach, dan ben je het al lang vergeten, of je hebt geen zin in om het op te zoeken. Overigens, hoe deden we dat eigenlijk toen we nog geen internet hadden? Staat het in een of ander boek hoe groot het industrieterrein bij Moerdijk is? #durftevragen
Afijn, vandaag is alles anders. “Hier heb je m’n mobiel, dan kun je het zelf opzoeken.” (Ja, zoonlief heeft een smartfoon; nee, geen mobiel internet). Na een enkele minuut komt van achteren het antwoord. Maar, is zijn volgende vraag, is Moerdijk nu groter of kleiner dan Bodegraven? Ook daar biedt Google soelaas voor, zodat in korte tijd ook deze acuut opgewelde vraag naar tevredenheid wordt beantwoord. Toen was het moment van nieuwsgierigheid ook weer voorbij. Moerdijk trouwens ook.Een klein moment, maar naar mijn idee met een immense betekenis voor onderwijs. De vraag hoe groot het industrieterrein van Moerdijk is, is zinnig (we rijden er langs), beantwoordt aan de nieuwsgierigheid (waar rijden we langs), is authentiek, dan wel real time (we rijden er nu langs). Wat schiet je op met de wetenschap hoe groot …, of is dit categorie nutteloze weetjes? Het is relevant, mits je nieuwe kennis kunt koppelen in je eigen systeem (we wonen in Bodegraven). Een betere les kun je toch niet hebben!
Hoe groot nu Moerdijk is? Ja, dat zoek je zelf maar op. In elk geval is Bodegraven groter!
O ja, en passant, hebben we ook uitgelegd hoe groot een hectare is.
Dat is ongeveer gelijk aan twee voetbalvelden.Evolutieles voor kleuters?
Gepubliceerd in het RD:
Advies biologieonderwijs biedt juist ruimte voor principiële keuzes
Het advies van de Commissie vernieuwing biologieonderwijs over de nieuwe examenprogramma’s voor havo en vwo houdt niet in dat straks alleen nog de evolutietheorie mag worden onderwezen. Het geeft docenten juist alle ruimte om principiële keuzes te maken, betoogt Anco van Moolenbroek.
”Kleuters krijgen straks evolutieles” stond er boven een artikel (RD 28-2) over het advies van de Commissie vernieuwing biologie-onderwijs (CVBO) aan minister Van Bijsterveldt betreffende nieuwe examenprogramma’s biologie voor havo en vwo. In het artikel concludeert de Stichting De Oude Wereld uit Urk dat deze vernieuwing door een eenzijdig informatieaanbod de keuzevrijheid van de leerlingen beperkt. Als promovendus, bioloog en schoolleider heb ik van nabij te maken gehad met de totstandkoming van dit advies en ik concludeer dat deze opvatting geen recht doet aan het werk van de CVBO.
In de vernieuwing van het biologieonderwijs vormt het advies een markeerpunt in een proces van onderzoek en discussie. In het kort beoogt het advies met de vernieuwing van het biologieonderwijs drie problemen aan te pakken: een overladen curriculum, een verouderd en onsamenhangend curriculum en gebrek aan relevantie voor leerlingen. Deze problemen gelden niet alleen de biologie, maar alle bètavakken, in Nederland en daarbuiten.
In 2007 is een leerlijn voor 4 tot 18 jaar vastgesteld. Die gaat uit van zes systeemconcepten. Dit zijn begrippen die „zo abstract zijn dat ze voor de meeste leerlingen niet bruikbaar zijn.” Eén systeemconcept is evolutie. De systematiek beoogt de begrippen zo te kunnen onderwijzen dat leerlingen een samenhangend geheel van kennis opbouwen. Met het opnemen van het systeemconcept evolutie is evolutie inderdaad een van de rode draden in het biologieonderwijs geworden. Dat is niet vreemd, aangezien de leerlijn gebaseerd is op de huidige actuele biologische kennis. Het vermogen tot aanpassing is waarschijnlijk het meest karakteristieke voor het leven.
Wordt de evolutietheorie daarmee voorgeschreven als enige verklarende theorie voor het ontstaan van het leven? Dat zou je zo kunnen lezen, maar dan ga je voorbij aan de derde doelstelling van het advies: maatschappelijke relevantie. De maatschappij raakt ons wereldbeeld. Dat is ook wat het advies onderkent: „Funderende kennisproductie, met een oriëntatie op de ontwikkeling van ons wereldbeeld.” De toelichting lijkt weliswaar uit te gaan van een naturalistisch wereldbeeld, maar ik denk dat er voldoende ruimte in zit om leerlingen kritisch te laten denken.
Dat laatste wordt in de nieuwe examenprogramma’s omschreven als de vaardigheid: „Waarderen en oordelen: de kandidaat kan in contexten een beargumenteerd oordeel geven over een situatie in de natuur of een technische toepassing, en daarin onderscheid maken tussen wetenschappelijke argumenten, normatieve maatschappelijke overwegingen en persoonlijke opvattingen.” Een havoleerling moet met de begrippen populatie, variatie, selectie en soortvorming in contexten op het gebied van gezondheid en wereldbeeld kunnen verklaren op welke wijze nieuwe soorten kunnen ontstaan, terwijl een vwo’er moet kunnen benoemen met welke theorie het voorkomen van het leven op aarde in contexten op het gebied van wereldbeeld wordt verklaard.
Om samenhangend biologieonderwijs te krijgen is een doorgaande leerlijn van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs onmisbaar. Het advies stelt daarom dat met het aanleren van begrippen in het basisonderwijs een eerste basis wordt gegarandeerd waarop later teruggegrepen kan worden. Het betreft dan ook vooral een vernieuwing van het examenprogramma biologie havo en vwo. Van evolutieles voor kleuters is geen sprake. De leerlijn noemt voor het basisonderwijs onder evolutie de begrippen fossiel, vorm en functie en biodiversiteit. Dat lijken me begrippen om prachtige lessen bij te maken.
Ik breek geen lans voor de evolutietheorie en wil ook geen welles-nietesdiscussie oprakelen. Ik stel alleen dat juist dit advies ruimte biedt voor eigen principiële keuzes en voor het vakmanschap van de docent. Laat het nu eens een uitdaging zijn om de begrippen fossiel, vorm en functie en biodiversiteit op een adequate en verantwoorde wijze aan kleuters te onderwijzen. Inderdaad laten uitgevers de inhoud van de methode bepalen door het examenprogramma. Gelukkig wel. Maar niet de methode maakt het onderwijs, dat doet de docent. Die docent krijgt in het advies alle ruimte.
Dat de minister dit advies „naar verwachting ongewijzigd” overneemt, is een groot compliment voor het werk van de CVBO. Wetend dat een onderwijsvernieuwing twintig jaar in beslag neemt, en we nu op de helft daarvan aangekomen zijn, moet ik vaststellen dat het advies een evenwichtiger beoordeling en behandeling verdient.
Lees ook de reactie van Bert Kalkman, lector exemplarisch onderwijs aan de Driestar Hogeschool: “Bij christelijk onderwijs hoort nadenken over schepping en evolutie”:
“Daarom moeten we zoals Van Moolenbroek schrijft juist gebruikmaken van de ruimte die het CVBO-advies biedt. Wij leven op Gods aarde en kunnen dagelijks waarnemen hoe de schepping zich manifesteert in de elementen, de dieren, de planten en de wetmatigheden die het leven op aarde mogelijk maken. Gods trouwe zorg is iedere morgen nieuw. Tegelijkertijd is er het gevolg van de zonde. Er heerst gebrokenheid, het is eten en gegeten worden, rampen voltrekken zich. Zowel de grootsheid enerzijds als de gebrokenheid anderzijds maken bescheiden.
Hier moeten leraren de ogen van de leerlingen al jong voor openen. Vanaf het begin moeten ze leren dat het een wereld van verschil maakt of je met gelovige of met ongelovige ogen naar de scheppingswerkelijkheid kijkt. Dat betekent kijken naar het karakteristieke bij dieren en planten. Hoe wonderlijk ze toegerust en aangepast zijn. Maar ook leren dat diversiteit niet vanzelfsprekend vitaliteit betekent. Hier oog voor krijgen betekent samen met de neus op de verschijnselen zitten.”
Language as a window into human nature
De video’s van RSA Animate zijn bijzonder om van te genieten.
RSA Animate – Language as a Window into Human Nature
Kennis is macht?
Adam & Eva mochten niet proeven van de de boom van kennis van goed en kwaad (Gen 2). Dat wordt het proefgebod genoemd. Waren zij bereid om zich helemaal toe te wijden, te heiligen, aan hun Schepper? Je kunt er moeilijk over doen, dat onze Schepper dat op deze manier wilde testen, maar wij doen vandaag de dag niet anders. We hebben een proeftijd in een nieuwe baan, we laten proeflessen geven, enz. Ook de Heere Jezus werd beproeft, toen Hij op aarde was (Matt 4).
Het resultaat is bekend. We kiezen liever voor kennis dan voor toewijding. Kennis is macht, een uitspraak die afkomstig is van een vooruitgangsdenker, Francis Bacon. Wie weet, kan handelen en heersen. Vandaag de dag zijn de mogelijkheden om kennis op te doen onbeperkt. Dankzij het WWW. De informatierevolutie draait op volle toeren, en begint zorgwekkende vormen aan te nemen. Zo waarschuwt de CEO van Google, Eric Smidt voor een ‘angstaanjagende’ toekomst waarin een data-explosie zal ontstaan waardoor vrijwel ons gehele privéleven openbaar zal zijn:
“Als ik voldoende data van een individu bekijk, kan ik met behulp van kunstmatige intelligentie voorspellen waar die persoon heen gaat”
Alan Cohen, voormalig vicepresident of Airespace, nu bij Cisco, verwoordt het als volgt:
“Google is als God. God is draadloos, God is overal, en God ziet alles. Aan Google kun je alle vragen van de wereld stellen” (geciteerd uit Friedman, Thomas, (2008). De aarde is plat. Ontdekkingsreis door een geglobaliseerde wereld., p. 195)
Google, toegewijd aan kennis. Zorgwekkend? Maurice Sklar, een Messiaanse Jood en bekend solo violist, schrijft op zijn website onder meer het volgende:
“A number of years ago, the Holy Spirit gave me several visions about the end times. In one of those visions, I saw an electronic web that covered the earth and surrounded it like a neon-looking, transparent, geodesic dome. (…) Since in those days, the Internet was in its infancy, I had absolutely no idea what it was. But the LORD spoke to me and said: ‘Do you know what this is? This is what Adam chose in the garden instead of union with Me. THIS IS THE FULLNESS OF THE TREE OF KNOWLEDGE OF GOOD AND EVIL. At first, it will bring great blessings and prosperity to mankind, but it will ultimately ensnare and trap the entire world.’”
Het web als de volmaakte vervulling van de boom van kennis van goed en kwaad. Want ondanks al deze kennis, lukt het de mensheid niet om vrede te planten, om wereldproblemen op te lossen. Integendeel, kennis vermeerdert smart. Let wel, het www ís niet de boom van kennis van goed en kwaad. Die stond in het paradijs. Maar wie vertrouwd op menselijke kennis, als motor voor de vooruitgang, moet eens goed om zich heen kijken en de krant nog eens goed lezen! Ik hoef alleen Wikileaks maar te noemen.
Een christen heeft een ander vooruitzicht. Die kan uitzien naar de tijd dat heel de aarde vol zal zijn van de kennis van de Heer. Als Jezus terug komt, brengt Hij werkelijk vrede mee. Jesaja verwoord het zo:
4 Hij zal de armen recht doen in gerechtigheid
en de zachtmoedigen van het land zal Hij met rechtvaardigheid vonnissen.
Maar Hij zal de aarde slaan met de roede van Zijn mond
en met de adem van Zijn lippen zal Hij de goddeloze doden.
5 Want gerechtigheid zal de gordel om Zijn heupen zijn,
en de waarheid de gordel om Zijn middel.
6 Een wolf zal bij een lam verblijven,
een luipaard bij een geitenbok neerliggen,
een kalf, een jonge leeuw en gemest vee zullen bij elkaar zijn,
een kleine jongen zal ze drijven.
7 Koe en berin zullen samen weiden,
hun jongen zullen bij elkaar neerliggen.
Een leeuw zal stro eten als het rund.
8 Een zuigeling zal zich vermaken bij het hol van een adder,
en in het nest van een gifslang
zal een peuter zijn hand steken.
9 Men zal nergens kwaad doen of verderf aanrichten
op heel Mijn heilige berg,want de aarde zal vol zijn van de kennis van de HEERE,
zoals het water de bodem van de zee bedekt.
Jesaja 11Die tijd komt, en wie weet hoe snel al.
