Tag: systemisch

  • Complex Global Shocks: fate or fake?

    Complex Global Shocks: fate or fake?

    Wereldwijd worden de Sustainable Development Goals (SDG) omarmd. Deze 17 SDG zijn door de Verenigde Naties (UN) bedacht om de wereld toekomstbestendig te maken. De SDG worden ook wel Agenda2030 genoemd. De Verenigde Naties hebben ook zeven mogelijke complexe wereldwijde schokken (CGS) geformuleerd die de duurzame ontwikkeldoelen in de wielen kunnen rijden.[1]

    Het benoemen van deze CGS lijkt een vorm van risicomanagement. Normaliter worden risico’s ingeschat als de kans dát iets gebeurt maal de impact áls het gebeurt. Dat is in de Policy Brief 2 van de Secretaris Generaal van de UN niet terug te vinden. Deze stelt eenvoudig dat de kans op een CGS sterk toeneemt als gevolg van bijvoorbeeld klimaatverandering, snelle technologische ontwikkelingen en de wereldwijde onderlinge verbondenheid. En de impact is enorm. Daarom is The Emergency Platform (TEP) van de UN opgezet. TEP is geen aparte entiteit, maar “a set of protocols that could be activated when needed.[2] En aangezien het een internationale reactie betreft op een complexe wereldwijde schok zullen soevereine landen in moeten stemmen met deze protocollen. Het pandemieverdrag van de WHO is daar een voorbeeld van. De Nood-Protocollen zorgen dat er tijdig en op een voorspelbare manier gebruik kan worden gemaakt van de kracht en capaciteiten van de VN.[3] Eenvoudig gezegd hebben we om een CGS het hoofd te bieden niets aan allemaal verschillende systemen en afspraken tussen landen, maar we moeten er één Systeem van maken. De sleutels voor de protocollen voor noodsituaties leggen dan ook de nadruk op commitment en centrale coördinatie van een coherente aanpak.

    Welk type CGS onderscheidt the Emergency Platform?[4]

    1. Grootschalige klimaat- of milieugebeurtenissen die grote sociaaleconomische ontwrichtingen en/of aantasting van het milieu veroorzaken (Major climate events);
    2. Toekomstige pandemieën met een cascade van gevolgen (Future Pandemic Risks);
    3. Gebeurtenissen met een grote impact waarbij een biologisch agens (opzettelijk of per ongeluk) betrokken is (Events involving biological agents);
    4. Gebeurtenissen die leiden tot verstoringen van de wereldwijde goederen-, mensen- of financiële stromen (Disruption to global flows of goods or people);
    5. Grootschalige destructieve en/of ontwrichtende activiteiten in cyberspace of verstoringen van de wereldwijde digitale connectiviteit (Cyberspace global digital connectivity disruption);
    6. Onvoorziene risico’s of ‘zwarte zwaan’-gebeurtenissen (Unforseen ‘black swan’ events).[5]
    7. Een grote gebeurtenis in de ruimte die één of meer kritieke systemen op aarde ernstig verstoort (Major events in outer space);

    The Emergency Platform noemt uiteraard COVID-19 als CGS, maar ook de wereldwijd gestegen kosten van levensonderhoud (2022) als voorbeeld. Ik lees overigens nergens hoe de handelwijze van de mens in de ene crisis andere gebeurtenissen op kan roepen.[6] Door te spreken over gebeurtenissen (events) lijkt het alsof het de mensheid overkomt. Alsof het lot ons schokt. En in zekere zin is dat ook zo. Wat we echter ook zien is dat iedere crisis[7] leidt tot meer controlemaatregelen en ‘early warning systems’. TEP onderstreept dat de macht meer en meer wordt overgeheveld van de regering van een land naar internationale organisaties en instituties. Het is dus niet verwonderlijk dat voormalig premier Rutte sprak over de rode lijnen die in Davos (World Economic Forum) worden uitgezet.[8]

    De zeven factoren van het Systeem

    Er zijn zeven CGS geformuleerd. Wat is de rationale achter deze zeven CGS? Dekken ze alle mogelijke gebeurtenissen? Ik wil deze rationale veronderstellen door de zeven CGS te systemisch te beschouwen. Ieder mens heeft Leefruimte nodig en CGS beïnvloeden onze Leefruimte. De Leefruimte wordt gevormd volgens de Wet van het Systeem. Deze natuurwet kent vier principes, zoals ik in mijn boek De Leefruimte uitleg.[9] Aan de basis staat het principe van de ordening of de plaats. Alles en iedereen in het Systeem heeft een eigen plek. Die plek heb Ik tegenover een Ander. Het is de ruimte die ieder inneemt. Het volgende principe is dat van de binding. Ieder mens heeft het recht om erbij te horen. Wij zijn gebonden door de tijd en het recht erbij te horen wordt uitgeoefend door ons handelen. Het derde principe gaat over de balans tussen geven en ontvangen. Dat gaat over interactie. Daarin past een eerlijke verdeling. Deze principes gelden alle drie tegelijkertijd en ten alle tijden. In het Systeem zijn deze drie principes de voorwaarden voor en de tegenkant van het vierde principe: de Leefruimte. Ons bewustzijn daarvan wordt bepaald door de mate waarin voorgaande principes ongehinderd tot uitdrukking kunnen komen. Plaats, Handelen en Interactie laten de Leefruimte ontstaan. Zij zijn daarvoor voorwaardelijk. Tegelijkertijd geldt dat ons bewustzijn van onze Leefruimte –  het feit dat we mens zijn – de andere drie principes mogelijk maken.

    Ieder mens staat in verhouding tot de ander en tot alle anderen. Deze verhouding wordt gedefinieerd door de waarde die we toekennen aan elk van deze hoekpunten. Samen zijn het zeven factoren die het Systeem mogelijk maken en laten bestaan.

    CGS systemisch bekeken

    Onze wereld functioneert als een Systeem. Alles wat de zeven factoren belemmert, is een risico voor ons voortbestaan. Dat geldt voor de individuele mens, maar evenzo op wereldschaal. Laten we daarom de zeven CGS eens systemisch beschouwen. In de volgende figuur heb ik de CGS ingedeeld, primair gebaseerd op het systemische principe en de bijbehorende behoefte. In de toelichting geef ik voorbeelden van maatregelen die genomen (kunnen) worden om de impact van een CGS te verkleinen.

    ∞ De individuele mens (Ik) wordt bedreigd door ziekten en op wereldschaal een pandemie. Ieder mens heeft de behoefte aan zelfwaardering. Alles wat hij heeft, zal hij geven voor zijn leven.

    ∞ De aarde als plaats kan worden bedreigd door grote klimaat- en milieurampen. Die bedreigen onze Leefruimte en beperken onze bewegingsruimte (en daarmee onze behoefte aan autonomie). Een recente treinramp in Ohio is daar een voorbeeld van.[10] Het scheelt overigens enorm veel reizen als iedereen alles binnen 15 minuten handbereik heeft.[11]

    ∞ Handelen komt tegemoet aan onze behoefte aan competentie – het kunnen voorzien in ons levensonderhoud. Op wereldschaal wordt deze behoefte belemmerd bij onderbreking van de wereldwijde stroom van goederen en mensen. In de kern betreft het de bedreiging van de voedselvoorziening. Of het nu gaat om het land van de boer of de producten van het land. Wie verzint het dat aardappels voor 1 oktober van het land moeten zijn om het klimaat te redden?[12] In Amerika brandden de afgelopen twee jaar 25 voedselverwerkende fabrieken af en in de graanschuur van de wereld (Oekraïne) wordt gevochten.[13] De controle over voedselvoorziening gaat via foodhubs verlopen en de digitale munt gaat ons daarbij helpen.[14] Ook redden we onze Leefruimte door vlees te vervangen voor insecten.[15]

    ∞ De waarde van alle anderen uit zich in de behoefte aan spontaniteit en spel.[16] Cyberspace is bij uitstek de ruimte om elkaar te ontmoeten. De waarde van het internet is niet eenvoudig te onderschatten. Uitwisseling van ideeën, van kennis en inzichten is ongebreideld. Evenals de verzameling van data, zoals bijvoorbeeld in Smartcities.[17] Onwelgevallige informatie dient volgens de huidige overheden te worden verwijderd.  Nog beter zou zijn als iedereen een digitaal ID zou hebben, waarmee ook de toegang tot het internet kan worden gereguleerd.[18] En omdat we afhankelijk zijn van digitale financiële systemen, is een digitale munt noodzakelijk.[19]

    ∞ Interactie met biologische agentia, micro-organismen, kunnen het voortbestaan van de mensheid bedreigen, bijvoorbeeld doordat ze de mens of zijn omgeving vergiftigen. Denk hierbij aan bacteriën en schimmels, maar ook virussen, toxines en een zoönose. Ook prionen en genetisch gemodificeerde organismen vallen in deze categorie. Het lijkt me daarom dat we ons zorgen moeten maken als er gemodificeerde muggen op de mensheid worden losgelaten.[20]

    ∞ Elk mens staat in verhouding tot de ander. De ander is de grens. De Zwarte Zwaan beantwoordt aan de behoefte van de mens om te controleren en te begrenzen. Voor deze CGS is het dan interessant om te vragen: wie is de kalkoen en wie is de slachter? Het antwoord kan schokkend zijn.

    ∞ Bovenstaande zes types CGS zijn van invloed op ons bewustzijn van onze Leefruimte. Dat is het klimaat waarin we ons bevinden en bewegen. Op wereldschaal is er zorg over het klimaat, concreet gemaakt in het idee dat de aarde opwarmt. En alles wat de mensheid onderneemt om de temperatuur op aarde te beïnvloeden gaat via de zeven factoren. Het effect op het klimaat lijkt echter vooralsnog nihil. Zo besluit de Nederlandse overheid om achtentwintig miljard euro uit te geven om de temperatuur met 0,000036 graden te beïnvloeden. De zon is onze energiebron en voor het grootste deel verantwoordelijk voor de temperatuur op onze aarde.[21] Een schok outer space zou onze wereld op z’n kop kunnen zetten! Sommigen maken dan ook plannen om de zon te dimmen.[22]

    De zevende CGS

    Het klimaatsysteem van de aarde is een uitgekiende uitwisseling van energie tussen het aardoppervlak, de atmosfeer en de ruimte. Het KNMI noemt dat de energiebalans van de aarde.[23] Deze uitwisseling van energie gebeurt via straling. En ontelbare jaren heeft deze balans het leven op aarde mogelijk gemaakt. Het is nu ook het gebied van de geo-engineering en climate engineering. Dat is het opzettelijk grootschalig ingrijpen in de natuurlijke systemen van de aarde, met als doel klimaatverandering, en meer specifiek de opwarming van de aarde tegen te gaan.[24] Voorbeelden zijn het grootschalig verwijderen van CO2, spiegels in de woestijn die het zonlicht terugkaatsen en het sproeien van chemicaliën zoals zwavel in de stratosfeer.[25] Ook het beïnvloeden van de ionosfeer door HAARP[26] is een vorm van geo-engineering.[27] HAARP schijnt evenwel ook orkanen en aardbevingen op te wekken.[28] Weersveranderingen zouden dus ook wel eens een menselijke oorzaak kunnen hebben. Wellicht dat deze kennis politici ertoe brengt bij elke code oranje of rood direct te beweren dat dit het gevolg van klimaatverandering is. En geef ze eens ongelijk! Want grootschalig menselijk ingrijpen in de systeemfactoren van de eigen Leefruimte leidt meestal tot meer ellende en minder Leefruimte, alleen al omdat dergelijke globale grootschaligheid nooit betrouwbaar in een lab onderzocht kan worden. Het zal ook duidelijk zijn dat dergelijke technologie ook ingezet zal (kunnen) worden als oorlogstuig. De focus op energie en de verhouding aards-buitenaards zet ook de deur open voor de gedachte aan buitenaards leven. Of dat nu door de mens wordt veroorzaakt of dat er sprake is van buitenaardse activiteit doet hier niet terzake. Heb ik het mis of nemen de geruchten over UFO’s etc. toe?[29] Zelfs de UFO techniek is ‘hot’.[30]

    De zevende CGS gaat dus over energie-uitwisseling en een ‘wereldwijde’ energietransitie is de aanpak van de wereldwijde overheid voor de mensheid om duurzaam te overleven. Dat is althans de gedachte. Daarom zijn alle maatregelen op de zeven gebieden van invloed op deze transitie. Technologie in welke gedaante dan ook, moet ons gaan redden.[31] Het is een technologische beheersingsdrang die zich doet gelden. Wellicht kun je beter zeggen dat de mens de controle zoekt te krijgen op deze uitwisseling van energie. Energie is informatie. Kennis. Ook Artificial Intelligence als voertuig past in dit technologisch streven. AI is wat mij betreft echter geen informatie maar hooguit de belichaming daarvan. AI is zielloze techniek. En dat brengt mij bij de spirituele kant van energie en het collectieve bewustzijn.

    Spirituele kant

    Het vierde systemische principe, het bewustzijn van onze Leefruimte, is er vanwege de andere drie principes. En de andere drie zijn mogelijk dankzij dit bewustzijn. Het bewustzijn is de geestkant, de andere principes zijn lichaamskant. Het is als de verhouding tussen geest en lichaam. De geest kan niet zonder lichaam en andersom.

    Materie is samengedrukte energie. Kennis daarentegen ís energie. Kennis verlicht. Kennis is macht. Kan het zijn dat diep onder de SDG en de CGS het verlangen van de mens naar deze kennis en deze macht ligt? Was het eten van de boom van kennis van goed en kwaad ook niet de splijtzwam in het paradijs? Liggen de wortels van het technologisch maakbaarheidsideaal wellicht diep in de Gnostiek? Het Gnosticisme kent twee krachten: die van de geest en die van de materie. Kennis – Gnosis – is het verwerven van inzicht in de oorsprong, de huidige situatie en de toekomst van de mens. De mens, afkomstig uit de goddelijke wereld, bezit een goddelijke kern. Een helder bewustzijn. Die kern is gebonden, gevangen, bedekt geraakt in het stoffelijke, in het lichaam. Wie weet heeft van zijn goddelijke kern en van de mogelijkheid om terug te keren naar de goddelijke wereld, heeft gnosis. Het verwerven van deze kennis is echter alleen gegeven aan wie het waard is.[32] Daarom kennen genootschappen zoals de vrijmetselarij graden van inwijding.[33]

    Is het beheersen van de energiebalans niet de ultieme vorm van macht? Niet langer de aardse fossiele brandstoffen, maar wind en zonlicht zijn de energiebronnen. Typische bronnen van bewustzijn.[34] Over kernsplitsing zijn de meningen verdeeld en dat is ook begrijpelijk. Dat is energie uit de materie. De energietransitie is vanuit dit gezichtspunt gezien een transitie van macht. Wie de energiebron beheert, heeft de macht. De macht om te bepalen wie het waard is er gebruik van te mogen maken. Die is als god.

    Leven op aarde is mogelijk dankzij de balans van Energie tussen de aarde en het buitenaardse. Bewustzijn houdt verband met energie, zoals emoties ons in beweging zetten. Angst beklemt. Angst vermindert ons bewustzijn. Ook het collectieve bewustzijn. De klimaatangst wordt er nu van kindsbeen in gegoten.[35] Daarom zijn er inmiddels klimaatpsychologen nodig.

    Evolutionair gezien lijkt de mensheid eerder uit te sterven door de maatregelen dan dat het beoogde effect van deze maatregelen beschermt tegen uitsterven.[36] En dan zijn we verder van huis. Ook daar is aan gedacht, want de WHO propageert One Health approach.[37] Met deze aanpak beoogt de wereldgezondheidsorganisatie om de gezondheid van mensen, dieren en leefomgeving te optimaliseren.[38] Het kan niet anders dan dat deze zorg van de WHO en consorten leidt tot meer controle. En dan moet je oppassen. Cults want to own your mind and body, zegtZimbardo.[39] “Vaak krijgen manipulatoren macht over ons door een Faustiaans contract aan te bieden: u zult veilig zijn, mits u een deel van uw persoonlijke of burgerlijke vrijheid overdraagt aan een autoriteit. (…) Erich Fromms klassieker Escape from Freedom herinnert ons eraan dat dit de eerste stap is naar fascisme, zelfs in een democratisch bestel.” Geef je rechten als mens en burger niet op voor de illusie van veiligheid.

    “Evil walks in small steps. If it were to come at once, we would not be deceived.”

    Sint Paisios of Mount Athos

    Gelukkig is er ook een andere beweging: een helder besef van onze Leefruimte creëert ook ruimte. Door de liefde. Want volmaakte liefde verdrijft de vrees. Liefde verbindt en schept ruimte. Dan ben je echt wakker en ben je helder van geest. Woke of Wake is niet voor niets een polariteit geworden. Het klankverschil is een verschil in geest. Andere klank, andere geest. Liefde is de drijvende kracht én de behoefte van het leven. Dat geeft levensenergie aan jezelf en aan de ander.

    Systemen hebben een grote kracht. Ten diepste is het de kracht die opgeroepen wordt de polariteit van Goed en Kwaad. Het lichaam trekt naar beneden en de geest verheft. Waar het lichaam heerst over de geest, daar komt de geest in de verdrukking en gaat het systeem ten onder. Zimbardo roept op om onrechtvaardige systemen te bestrijden. Door een verbond aan te gaan met gelijkgestemden vergroot je je weerbaarheid en kun je het verschil maken. Kritische vragen betreffende de mentaliteit van het groepsdenken is een vorm van weerstand. Die weerstand zal door het systeem worden uitgelegd als ‘verward’. Weerstand van twee personen is een ‘onderonsje’. Maar door de weerstand van een drietal ontstaat serieuze oppositie.

    Fate or fake?

    In het voortbestaan van menselijk leven is de geboorte van nieuw leven dé tijd waarin het lichaam heerst over de geest. Geboorteweeën – hoe pijnlijk ook – brengen nieuw leven. Een leven dat een systeem op zichzelf is. Er is in het geboren worden weinig liefde van het lichaam te bespeuren. Die gaat weer stromen als het kind het levenslicht ziet.

    De zeven CGS staan niet op zichzelf; ze beïnvloeden elkaar. Ze vormen een destructief systeem. Wie het systemische verband tussen deze CGS inziet, die ziet ook de verbanden tussen de huidige trends in wetgeving en de synchronie daarvan tussen veel landen. En daarachter zien we de geboorte van een nieuwe tijd. Het enige wat rest zijn de juiste crises weeën.

    Maar dat is nu nog een complotgedachte.


    [1] United Nations (2023). Strengthening the International Response to Complex Global Shocks – an Emergency Platform. Our Common Agenda Policy Brief 2.  Downloaden via https://press.un.org/en/2023/sgsm21718.doc.htm (laatst gezien op 9 juli 2023). Deze Policy Brief is deel 2 van 11 delen die geschreven worden ter voorbereiding op de Summit of the Future die in september 2024 wordt gehouden.

    [2] Ibid. p. 2.

    [3] https://sdg.iisd.org/commentary/policy-briefs/responding-to-global-shocks-unsgs-emergency-platform/ (laatst gezien op 9 juli 2023).

    [4] Ibid.

    [5] De Black Swan verwijst naar het boek van Nassim Nicholas Taleb (2007): de impact van het hoogst onwaarschijnlijke. Het gaat dan om het bouwen van een robuuste houding tegenover negatieve zaken die zich voor kunnen doen. Zwarte zwaan-gebeurtenissen worden bepaald door de waarnemer. Thanksgiving is een Zwarte zwaan-gebeurtenis voor een kalkoen. De familie wist de datum al lang tevoren.

    [6] Zoals bijvoorbeeld de grote economische gevolgen van een lockdown.

    [7] Zoals de tsunami in de Indische oceaan, de aardbeving in Haiti, en een uitbraak van Ebola.

    [8] C.q. waar gemeenschappelijke thema’s worden besproken. Persconferentie 20 januari 2023 n.a.v. deelname Nederlandse regering aan de WEF conferentie in Davos.

    [9] Zie: Van Moolenbroek, Anco (2023). De Leefruimte. Systemisch zicht op Welbevinden. Soest, Uitgeverij Aspekt. www.deleefruimte.nl

    [10] https://edition.cnn.com/2023/02/24/us/ohio-train-derailment-east-palestine-friday/index.html (Laatst gezien 11 juli 2023).

    [11] https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/wat-betekent-het-15-minuten-principe-nu-echt-voor-de-stad-en-wat-het-gevaar/ (laatst gezien 12 juli 2023).

    [12] https://nos.nl/collectie/13901/artikel/2472154-aardappelen-moeten-voor-oktober-geoogst-worden-vanwege-stikstof-boeren-boos (laatst gezien 10 juli 2023).

    [13] https://www.israel365news.com/352851/25-mysterious-fires-at-food-processing-plants-across-us-end-of-days-food-shortage/ (laatst gezien 11 juli 2023).

    [14] https://foodhub.nl/ (laatst gezien 12 juli 2023).

    [15] https://duurzaaminsecteneten.nl/interessant/Insecten-kweken/ (laatst gezien 17 juli 2023).

    [16] Ontleend aan de theorie van de Schematherapie.

    [17] https://smartcitynederland.com/ of https://www.kpn.com/zakelijk/blog/smart-cities-in-nederland-voorbeelden-voordelen-en-verbeterpunten.htm (laatst gezien 11 juli 2023).

    [18] https://www.agconnect.nl/artikel/eu-onthult-plannen-voor-digitaal-id-bewijs (laatst gezien 12 juli 2023).

    [19] https://www.dnb.nl/innovatie-in-betalen-en-bankieren/digitale-euro-wat-waarom-en-hoe/ (laatst gezien 12 juli 2023).

    [20] https://www.science.org/content/article/researchers-turn-mosquitoes-flying-vaccinators en https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2022/09/21/1112727841/a-box-of-200-mosquitoes-did-the-vaccinating-in-this-malaria-trial-thats-not-a-jo (laatst gezien 11 juli 2023).

    [21] https://www.klimaatfeiten.nl/oorzaken/zon (laatst gezien 11 juli 2023).

    [22] https://www.theguardian.com/environment/2021/mar/25/top-us-scientists-back-100m-geoengineering-research-proposal (laatst gezien 11 juli 2023).

    [23] https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/energiebalans-van-de-aarde (laatst gezien 11 juli 2023).

    [24] Wikipedia.

    [25] Vulkaanuitbarstingen brengen tonnen aan zwavel in de lucht, waardoor de temperatuur op aarde voor langere tijd daalt.

    [26] High-frequency Active Auroral Research Program.

    [27] https://www.geoengineeringwatch.org/category/haarp-2/ en https://www.geoengineeringwatch.org/air-force-bombshell-admits-they-can-control-weather-haarp/ (laatst gezien 11 juli 2023).

    [28] https://www.youtube.com/watch?v=QBt9rqXkcXo&t=17s (laatst gezien 11 juli 2023).

    [29] https://www.ufomeldpunt.nl/ of https://edition.cnn.com/2021/05/17/politics/ufo-pentagon-explainer/index.html of https://www.theguardian.com/world/2023/jun/06/whistleblower-ufo-alien-tech-spacecraft (laatst gezien 11 juli 2023).

    [30] https://www.newsweek.com/congressman-tim-burchett-ufo-technology-reverse-engineered-1786068 (laatst gezien 13 juli 2023).

    [31] Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. World Economic Forum.

    [32] Aldus de gnostieke leer. Bron: Wikipedia.

    [33] Interessant is het dat gnostieke inwijdingen veelal waren gebaseerd op vier elementen en de zeven planeten. https://www.mystiekeschool.nl/vrijmetselarij/de-gnostische-wortels-van-de-vrijmetselarij/ (laatst gezien 13 juli 2023).

    [34] Ook wind is een beeld van geest.

    [35] In allerlei vormen. Zo kennen we vliegschaamte en woonschaamte. En het is gewoon gênant als je nog in een dieselauto rijdt.

    [36] Zo lijkt een lockdown om het coronavirus te bestrijden meer levens te vernietigen dan te beschermen. https://nl.brownstone.org/articles/the-world-catastrophe-wrought-by-covid-lockdowns/ (laatst gezien 14 juli 2023).

    [37] https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/one-health (laatst gezien 14 juli 2023).

    [38] WHO vormt voor een bondgenootschap met de FAO (voedsel), de WAOH (dierenwelzijn) en het UNEP (environmental).

    [39] Zimbardo, Ph. (2007/20018). Het Lucifereffect. p. 569-575 Zie ook: https://vanmoolenbroek.nl/blog/2021/11/05/tien-stappen-om-ongewenste-beinvloeding-tegen-te-gaan/ (laatst gezien 15 juli 2023).

  • Gezag, Geest & Geld

    Gezag, Geest & Geld

    Ecosystemen fascineren mij als bioloog. Je ziet ze met je ogen dicht. Ecosystemen worden gevormd door de wisselwerking tussen organismen onderling en met hun abiotische omgeving in een afgebakend gebied. Ook de aarde is een systeem. In een systeem zijn altijd drie principes aanwezig: balans, afbakening  & bijdrage. In een gezond systeem is er een gerechtvaardigde balans van geven en ontvangen. Iedereen heeft ook recht op een eigen plaats in het systeem (afbakening). En tenslotte levert ieder een betekenisvolle bijdrage.

    Wat is er gaande in onze wereld in deze dagen? Ik doe een poging om de wereld met een systemische bril te bekijken. Dit essay is ook een vervolg op eerdere artikelen: (1) Angst, Autonomie & All you need, en (2) Vijf stappen naar volledige overheersing van een samenleving, en (3) Homo sorosensus. In dit deel beschouw ik de drie systeemprincipes zoals we die in de wereld kunnen waarnemen. Elk mens is onderdeel van het (eco)systeem Aarde. Daarom begin ik bij de drie basisbehoeften van de mens. Samen met drie complementaire menselijke basisvermogens geven ze zicht op het gedrag van individuen. Zij behoren tot het interne systeem van een mens. Vervolgens zoom ik uit van het individuele organisatieniveau naar populatieniveau. Daarbij verwoord ik de systeemprincipes als drie basiskrachten in de wereld: Gezag, Geest & Geld. Het zal blijken dat deze drie krachten een moreel appèl op de mens doen. Tenslotte, in een systeem zijn actoren en is er een omgeving. In het ecosysteem Aarde is het Klimaat onze omgeving. Onderstaande figuur is een schematische voorstelling van de werking van het systeem.

    1. Menselijke basisbehoeften en -vermogens

    Een mens is uitstekend toegerust om te functioneren in een systeem. De drie systeemprincipes vinden we terug in de vorm van de drie psychologische basisbehoeften van de mens: Relatie, Autonomie & Competentie. Deze behoeften vormen de basis van de Self Determination Theory van Ryan & Deci.

    • Relatie: de behoefte om verbonden te zijn met ‘de ander’. (Balans)
    • Autonomie: de behoefte om eigen keuzes te kunnen maken – en daar ook verantwoordelijk voor te zijn. (Afbakening)
    • Competentie: de behoefte om het zélf te kunnen. Om van betekenis te kunnen zijn. Om een bijdrage te kunnen leveren. De mate waarin we onafhankelijk kunnen zijn. De mate waarin we zelfvoorzienend zijn. (Bijdrage)

    Waar deze behoeften worden vervuld, handelen mensen intrinsiek gemotiveerd. Autonomie is het sleutelbegrip en voorwaarde voor met name de behoefte aan relatie. Zie ook artikel (1). Goed beschouwd kun je stellen dat deze basisbehoeften altijd en alleen relevantie hebben als ze in verhouding tot een ander staan.

    Een mens heeft niet alleen iets nodig, maar ook te geven. Waar volledig tegemoet wordt gekomen aan de drie basisbehoeften, daar komen ook de menselijke basisvermogens volledig uit de verf: Openheid, Nieuwsgierigheid & Creativiteit. Bij mijn weten zijn deze vermogens nog niet eerder op deze wijze verbonden aan de menselijke behoeften. De vraag ‘wat heb je nodig?’ heeft een equivalent in de vraag ‘wat kun je geven?’.

    • Openheid wil zeggen dat we ‘de ander’ zonder angst en oordeel tegemoet treden. Contact kunnen maken. Naar elkaar kunnen luisteren. Elkaar kunnen steunen.
    • Nieuwsgierigheid helpt ons om de wereld om ons heen te ontdekken.
    • Creativiteit brengt ons oplossingen en inzichten die onze leefwereld vergroten en verbeteren.

    Van een open naar een fixed mind

    Gedrag ontstaat als gevolg van de interactie met onze omgeving. De ideale omgeving draagt bij aan het vervullen van de basisbehoeften van de mens. Het is ook de voedingsbodem waarin de drie basisvermogens voluit kunnen functioneren. De basisbehoeften en de basisvermogens vormen in een systeem op deze wijze ook een balans van ontvangen en geven.

    Wie zijn vermogens voluit kan gebruiken, heeft een open mind. Een ideale omgeving is de plaats waar men vrij is van vrees en stress. Het zal echter duidelijk zijn dat deze ideale omgeving veelal een utopie is. In elk ecosysteem is het ‘eten of gegeten worden’. Een fixed mind is dan nodig om te overleven. Ieder mens heeft daarvoor in zijn jeugd een vaste mindset ontwikkeld. Angst & stress maken dat we niet meer open kunnen staan voor elkaar en dat we niet meer helder kunnen nadenken.

    2. Drie systeemkrachten

    Hoe kunnen we de systeemprincipes in een samenleving terugzien? Of bij de wereldbevolking als geheel? Het is echter wat vreemd om te spreken over de autonomie van de wereldbevolking. Daarvoor zijn er teveel variabelen die invloed uitoefenen. Ook is de vraag tegenover wat of wie is de mensheid autonoom. Daarom spreek ik over drie krachten als afgeleiden van de eerder genoemde systeemprincipes, te weten Gezag, Geest & Geld. Deze krachten ontstaan in bovenstaand model als het gevolg van het gebruik van de menselijke basisvermogens.

    • Gezag gaat over de verhouding tussen mensen. Wie heeft het voor het zeggen? Wie voert er regie? Gezag gaat over de hiërarchie in het systeem. Gezag wordt gedragen. Daar moet men waardig voor zijn. Recht doen en Gerechtigheid oefenen is de opdracht van een gezagsdrager.
    • Geest: gedachten zijn tolvrij en vrijheid van meningsuiting is een groot goed. Bovenal is het een basisvoorwaarde voor sociale veiligheid.
    • Geld is onmiskenbaar een macht in de wereld. Loon naar werken zou uitgangspunt moeten zijn. Tevredenheid in de economie van het genoeg.

    Moreel appèl

    Elk van deze krachten kan worden aangewend op een wijze die andere mensen recht of onrecht doet.

    In de Bijbel wordt verslag gedaan van de verzoeking van Jezus door de satan (Mattheüs 4:1-11). In dit verhaal gaat het over de strijd tussen goed en kwaad. De drie verzoekingen betreffen de drie systeemkrachten waarover we in dit essay spreken, teruggebracht tot de essentie. Levensonderhoud, gezag dragen, en een veilige plek om te wonen. Om het makkelijker te onthouden: Brood, Boer, Boerderij. Het venijn zit ‘m in de staart van de verzoeking. De veilige plek wordt alleen verkregen na de erkenning van de satan als heer. Dat zou echter niet anders zijn dan de slavernij zoals ik dit in de bovenroute van het model plaats. Die route wordt ingeslagen als een mens hebzuchtig, immoreel, en zelfverheffend is. Jakobus, een leerling van Jezus, heeft het over de begeerte van het vlees, de begeerte van de ogen, en de grootsheid van het leven.

    Wat gebeurt er als hebzucht, hoogmoed en immoraliteit hoogtij vieren?

    • Gezag ontaardt dan in macht en machtsmisbruik. Machthebbers zien anderen dan als gebruiksvoorwerp, in plaats van gesprekspartner. Men beschikt er naar believen over. Zie ook artikel (2). Wie zich verheven voelt boven de ander, is hoogmoedig. Wie geen recht en gerechtigheid doet, gunt de ander geen plaats. De geschiedenis leert dat er overwonnen volken worden verplaatst en vermengd, in ballingschap werden gedreven, uitgemoord. Dat men van huis en haard moet vluchten om zich het vege lijf te redden. Ik noem dat ontvolking.
    • Autonomie bevordert nieuwsgierigheid en dat leidt tot nieuwe inzichten. Waar de menselijke geest wordt ingeperkt door manipulatie, (in)tolerantie, dominantie en intimidatie, daar begint de slavernij. De rol van het geweten is dan uitgespeeld. Immoraliteit – of ook a-moraliteit – is dan aan de orde.
    • Geld kan leiden tot geldzucht. Men streeft naar andermans bezit. Dat leidt onherroepelijk tot schuld aan de andere zijde. Schuld die moet worden ingelost door grond, grondstoffen, en arbeid.

    Schuld, Slavernij & Ontvolking zorgen weer voor Angst & Stress, waardoor menselijke basisbehoeften niet worden vervuld. Gezag, Geest & Geld doen dus een moreel appèl op ieder mens. Het zal duidelijk zijn dat wanneer deze drie systeemkrachten door verkeerde handen worden bestuurd, de wereld afstevent op de ondergang.

    3. Klimaat

    In de Biologie maken we in een ecosysteem onderscheid tussen biotische en abiotische factoren. In het ecosysteem Aarde is de temperatuur dus een abiotische factor die van invloed is op onze leefomgeving. Niet voor niets woedt er ook een klimaatstrijd over de bijdrage van de mens aan de opwarming van de aarde. Om de menselijke soort te laten overleven, zal het aantal mensen op aarde drastisch teruggebracht moeten worden. Althans, zo vinden sommigen. Het is immers eten of gegeten worden. Overbevolking wordt mondiaal gezien als het grootste probleem. Het zijn echter niet de hoeveelheid mensen die een probleem vormen, maar de verdeling van de grondstoffen die ze verbruiken. Het streven naar welvaart is niet het probleem. Wel het niet willen delen. Waarmee ik uiteraard op geen enkele wijze beweer dat zorg voor onze leefomgeving niet noodzakelijk is!

    4. Tot besluit

    We zien in deze dagen dat de autonomie van de mens wordt ingeperkt, dat mensen wereldwijd monddood worden gemaakt, en dat we gedwongen worden om afstand tot elkaar te bewaren. Schulden worden vergroot. Niet zelf nadenken, niet te dicht bij elkaar, en niet te veel vrije ruimte. Gedragsbeïnvloeding kan daarom alleen via deze dingen gaan. Deze maatregelen hebben dan ook onmiddellijk het effect van een fixed mind. Zowel UN als WHO maken duidelijk te streven naar een nieuw normaal van wereldwijde solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid. Zie ook artikel (3). De echo daarvan klinkt uit de monden van politieke leiders in de hele wereld.

    Gates en zijn vrouw hebben de systeembenadering in elk geval goed begrepen. Zij zien klimaatproblemen als het gevolg van overbevolking. Het is hun voorspelling dat als de mensheid niets aan het klimaatprobleem doet, er een volgende pandemie op de loer ligt. Ook zien zij dat mensen minder kinderen krijgen als de gezondheid verbetert. En de beste en effectiefste manier om de gezondheid te verbeteren, is vaccineren. Daarom investeren zij in global health care en al vanaf 2010 in vaccins. Hun andere focusgebieden zijn de landbouw, (het voorkomen van) gezinsvorming, en onderwijs.

    In dit artikel beoog ik inzicht te geven in het systeem waarin we als mensen leven. Daarmee heb ik nog geen antwoord gegeven op de vraag wat er gaande is. Het bovenstaande model biedt genoeg aanknopingspunten om de juiste vragen te stellen en de juiste sporen te volgen. Welke maatregelen worden genomen en welke effecten hebben ze? In welke cirkel passen ze? Een bekend mechanisme is ‘follow the money’. Twee andere mechanismen horen dus te zijn: ‘follow the mind’ en ‘follow the mighty’. Hebben zij of heeft hij/zij het beste met de wereldbevolking voor? Want dat is uiteindelijk de vraag. Wat is het morele kompas? Ik denk graag het goede van iemand, maar goedgelovig is in deze wereld niet op zijn plaats. Daarvoor is er teveel kwaad in de wereld.

    Het tegendeel van liefde is geen haat, maar onverschilligheid (Elie Wiesel). Het gezegde ‘overwin het kwade door het goede’ is hier meer dan op zijn plaats.

    Omwille van Boer, Boerderij & Brood.