Tien stappen om ongewenste beïnvloeding tegen te gaan

Bron: Het Lucifer Effect (Ph. Zimbardo, 2007/2018, p. 569-575).

Cults want to own your mind and body

Hoe ontwikkel je weerstand tegen strategieën die ons in willen laten stemmen met iets waar we het niet mee eens zijn? Hoe kun je het goede aanwakkeren en het negatieve elimineren? Zimbardo formuleert tien stappen die ieder mens kan zetten. Tegen dehumanisering en deïndividuatie.

1. Geef je fouten toe. Wie vooruit kijkt, heeft geen behoefte om zijn fouten te rechtvaardigen en te rationaliseren. Cognitieve dissonantie verdwijnt vanzelf na confrontatie met de werkelijkheid.

2. Let op! Wees alert op sleutelwoorden van manipulatoren en op de voordehand liggende tekenen van manipulatie. Ruil je gebruikelijke toestand van gedachteloosheid in voor een toestand van oplettendheid. Kritisch denken verhoogt je weerstand:

a. Vraag naar bewijs

b. Eis om uitleg en verduidelijking

c. Tracht te bepalen of het middel erger is dan de kwaal

d. Stel je allerlei scenario’s voor van ieder standaardgebruik

e. Wijs simplistische oplossingen als lapmiddel van de hand

f. Moedig kritisch vermogen van je kinderen aan

g. Maak je kinderen alert op misleidende tv-reclames

h. Help je kinderen om wijzere en bewustere kennisconsumenten te worden.

3. Wees verantwoordelijk. Wie verantwoordelijkheid neemt, heeft het heft in handen. “De mate waarin u zich conformeert aan antisociale groepsnormen, wordt altijd ondergraven wanneer u uw eigen verantwoordelijkheid opeist en die verantwoordelijkheid niet bij de groep legt.”

4. Bewaak je eigen identiteit. Sta niet toe dat anderen je in een hokje, een categorie plaatsen, als een object.

• Zeg je naam
• Maak oogcontact
• Geef informatie die je identiteit versterkt en sta erop dat anderen dat ook doen
• Zoek gemeenschappelijke grond.
• Breng aan het licht. Anonimiteit en heimelijkheid duiden op een verborgen agenda.
• Ondersteun initiatieven die eigenwaarde ondersteunen
• Doe niet mee aan stereotypering

5. Respecteer gezag, rebelleer tegen onrechtmatige autoriteit. “Velen hullen zich in de mantel van het gezag, zijn pseudoleiders, valse profeten, bedriegers of propagandisten voor hun eigen zaak die men niet zozeer zou moeten respecteren, als wel publiekelijk zou moeten blootstellen aan een kritische evaluatie.”

6. Heb je onafhankelijkheid lief, ook al wil je door de groep worden geaccepteerd. Want er zijn tijden waarin zich conformeren aan de groepsnorm haaks staat op het algemeen belang.

7. Hoed je voor waanvoorstellingen. “De manier waarop iets gepresenteerd wordt, is vaak van grotere invloed dan de argumenten die een betoog ondersteunen.”

8. Houdt je tijdsperspectief in balans. Je kunt weerstand bieden door je vast te houden aan de persoonlijke normen en waarden die in het verleden golden. Wie alleen in het hier-en-nu leeft, wordt het sterkst beïnvloed door de actuele situatie.

9. Geef je rechten als mens en burger niet op voor de illusie van veiligheid. “Vaak krijgen manipulatoren macht over ons door een Faustiaans contract aan te bieden: u zult veilig zijn, mits u een deel van uw persoonlijke of burgerlijke vrijheid overdraagt aan een autoriteit. (…) Erich Fromms klassieker Escape from Freedom herinnert ons eraan dat dit de eerste stap is naar fascisme, zelfs in een democratisch bestel.”

10. Bestrijd onrechtvaardige systemen. Door een verbond aan te gaan met gelijkgestemden vergroot je je weerbaarheid en kun je het verschil maken. Kritische vragen betreffende de mentaliteit van het groepsdenken is een vorm van weerstand. Systemen hebben een grote kracht. Jouw weerstand zal door het systeem worden uitgelegd als ‘verward’. Weerstand van twee personen is een ‘onderonsje’. Maar door de weerstand van een drietal ontstaat serieuze oppositie.

Zie ook de Resisting Influence Guide (www.lucifereffect.com)